سلمان می گوید: از رسول خدا شنیدم که می فرمود: خداوند میفرماید ای بندگان من آیا چنین است که کسی
حاجات بزرگی از شما میخواهد و شما حوائج او را بر نمیآورید مگر اینکه کسی را نزد شما شفیع قرار دهد که
محبوبترین مردم به نزد شماست، آنگاه حاجت او را به احترام آن شفیع بر میآورید
توسل و عشق به اهل بیت (علیهم السلام) در معارف دین:
توسل و عشق وافر به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و اهل بیت ایشان (علیهم السلام) از امتیازات خاص فرهنگ تشیع به شمار
می رود که ریشه در آیات نورانی وحی و فرمایشات معصومین (علیهم السلام) دارد.
در نظر شیعه نبی مکرّم اسلام(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت ایشان وسائط فیض الهی هستند که...
خداوند از طریق ایشان برکات خویش را بر بشر می فرستد و این وساطت هم در زمینة تکوین و هم در زمینة تشریع و هدایت بشر است و از طرف دیگر حیات و ممات ایشان یکسان است؛ از این رو تمسّک و توسل به این انوار پاک در دنیا باعث وساطت این بزرگواران نزد پروردگار و حل شدن مشکلات با افاضة الهی و موجب شفاعت آنها در قیامت میگردد و کسی که قدم در راه اطاعت از دستورات آنها بنهد رستگار خواهد شد.
لذا در زیارت جامعه که از لسان مبارک امام هادی(علیه السلام) صادر گردیده،اینگونه میخوانیم: «مَن أتاکم نجی و من لم یأتکم هلک ...من والاکم فقد والی الله و من عاداکم فقد عادی الله... بکم فتح الله و یکم یختم و بکم ینزل الغیث و بکم یمسک السماء أن تقع علی الارض ...من اراد الله بدأبکم ...»[1]
«هر کس نزد شما آمد،نجات خواهد یافت و کسی که از شما فاصله گرفت هلاک میشود... هر کس شما را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر کس با شما دشمنی کند با خدا دشمنی کرده است... به شما خداوند آغاز میکند و به شما پایان میدهد و به وسیلة شما باران میفرستد و به وسیلة شما آسمان را نگه میدارد... هر که خدا را خواهد باید از طریق شما آغاز کند و به خدا تقرّب جوید...» آیات نورانی قرآن نیز مؤیّد این سیرة رائج در بین شیعه است، «یا ایها الذین امنوا اتقوا الله وابتغوا الیه الوسیله»[2]
«ای کسانی که ایمان آوردهاید از خدا بترسید و برای نزدیک شدن به او وسیله بجوئید»وسیله ،در این آیة شریفه معنای وسیعی دارد و هر چیزی را که به کمک آن تقرّب به حضرت حقّ حاصل شود، شامل میگردد،اعم از ایمان به خدا، عبادت او، جهاد در در راه خدا و یا شفاعت پیامبر، امامان و بندگان صالح خدا. چنانچه امیر مؤمنان (علیه السلام) در موردی در ذیل این آیه فرمودند: «أنا وسیلَتُه » «من وسیلة تقرّب به خدا هستم »[3]
و در مورد دیگر مصادیق «وسیلة تقرّب به خدا» را ایمان، نماز، روزه و جهاد معرفی کردند، «ان افضل ما توسل به المتوسلون الی الله سبحانه الایمان به و برسوله ...»[4] سیرة عملی مسلمین در زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر همین منوال بوده، که از پیامبر میخواستند نزد خداوند شفاعت آنها را بنماید و قرآن[5] نیز بر آن صحّه گذاشته است.[6]
روایات نیز در این زمینه بسیار است که به ذکر یک روایت از پیامبر(صلی الله علیه وآله) اکتفاء میکنیم. سلمان فارسی میگوید: از رسول خدا شنیدم که می فرمود: خداوند میفرماید ای بندگان من آیا چنین است که کسی حاجات بزرگی از شما میخواهد و شما حوائج او را بر نمیآورید مگر اینکه کسی را نزد شما شفیع قرار دهد که محبوبترین مردم به نزد شماست، آنگاه حاجت او را به احترام آن شفیع بر میآورید حال آگاه باشید و بدانید که گرامی ترین خلق و افضل آنان نزد من محمّد(صلی الله علیه وآله) است و برادر وی علی وامامان پس از وی همانان که وسیلههای مردم به سوی من هستند، اینک بدانید که هر کس حاجتی دارد و نفعی را طالب است یا آنکه دچار حادثهای بس صعب و زیانبار گشته و رفعِ آنرا خواهان است، باید مرا به محمّد(صلی الله علیه وآله) و آل طاهرینش بخواند تا به نیکوترین وجه آن را برآورم.»[7]
حال از همین روست که زندگی عالمان راستین سرشار از ابراز عشق و علاقه به انوار مقدّس معصومین(علیهم السلام) و توجّه و توسّل به آنهاست و خود نیز اذعان داشته و دارند که از مهمترین اسباب توفیق ایشان در رسیدن به مدارج علمی و معنوی توسّل به اهل بیت و عنایات ایشان بوده است.
توسل و توجه به اهل بیت(علیهم السلام) در کلام بزرگان :
آیة الله قاضی (ره): ایشان در ضمن توصیه به زیارات مختلف و توسّل به اهل بیت (علیهم السلام)، اینگونه به شاگردان خویش توصیه می کنند: «قرائت زیارت جامعه در هر روز جمعه،مقصودم همان زیارت جامعة معروفه است .»[11]
حضرت آیة الله العظمی بهاء الدینی (ره):
ایشان سفارش مؤکّدی نسبت به توسّل به معصومین(علیهم السلام) و بالاخص حضرت زهرا (س) داشتند و می فرمودند :«ما می دانیم هر چه را که حضرت فاطمه (س) امضا کند از نظر پیامبر و ائمه امضا شده است که هیچ حرفی روی آن نیست .»[12]
حضرت آیة الله بهجت (حفظه الله):
«امام عین الله ناظره است ...امام زنده است، ناضر است قادر و مقتدر است. ائمه(علیهم السلام) حاضرند، می بینند،جواب می دهند ... التفات ما کم است... زیارت شما قلبی باشد. در موقع ورود اذن دخول بخواهید. اگر حال داشتید به حرم بروید... اگر حالتان مساعد نیست به کار مستجی دیگری بپردازید. سه روز روزه بگیرید و غسل کنید و به حرم بروید و دوباره از حضرت اجازة ورود بخواهید... همة زیارت نامهها مورد تایید هستند. زیارت جامعه کبیره را بخوانید. زیارت امین الله مهّم است. قلب شما بخواند ، با زبان قلب بخوانید...»[13].
[1]. مفاتیح الجنان ـ زیارت جامعه کبیره ـ ص90ـ شیخ عباس قمی(ره) ـ ترجمه: موسوی دامغانی ـ انتشارات علّامه، چاپ چهارم 1380.
[2] . مائده / 35.
[3] . تفسیر المیزان ج 5 / ص 362 مؤسسته الاعلمی بیروت 1411 هـ . ق.
[4] . نهج البلاغه ـ خ 109 ـ ص 338 ـ ترجمة: فیض الاسلام ناشر= فیض الاسلام 1366 هـ . ش.
[5] . آیه 64 سورة نساء ، اشاره به این مطلب دارد .
[6]. تفسیر نمونه ج4 / 363 ـ ذیل آیه شریفه 35، مائده ـ جمعی از نویسندگان ، زیر نظر آیة الله مکارم شیرازی ، دارالکتب الاسلامیه طهران / 1363 / چاپ هشتم ـ برای مطاله بیشتر به این تفسیر مراجعه شود.
[7] . بحارالانوار ـ ج 91 ـ ص 22 ـ علامه مجلسی (ره) ـ داراحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوّم، 403 1 هـ . ق.
[8] . آداب الصلوة ـ ص 379ـ 380ـ امام خمینی (ره) ـ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره)ـ چاپ اوّل 1370 هـ . ش.
[9] . همان / 223.
[10] . تذکرة المتقین/ ص67 ـ77ـ شیخ محمّد بهاری همدانی (ره)ـ انتشارات نهاوندی چاپ دوّم / 1376.
[11] . اسوة عارفان ـ(گفته ها و نا گفته ها دربارة آیة الله قاضی) ـ ص 138 ـ صادق حسن زاده، محمود طیّار مراغی ـ انتشارات مؤمنین اوّل1378.
[12]. سیری در آفاق (زندگینامة آیة الله بهاء الدینی) ـ ص 244 حسین حیدری کاشانی انتشارات تهذیب اوّل 1381.
[13]. فریادگر توحید، حضرت آیة الله بهجت ،ص 213ـ214ـ تهیه ،مؤسسه فرهنگی اهل بیت قم ، انتشارات انصاری چاپ دوّم 78.